درسی از ویت کونگ‌ها

بسم الله الرحمن الرحیم

سلام

اخیرا به راهنمایی برادر ارجمندمان، سهیل تقوی (اعلی‌الله مقامه الشریف) با شرکتی به واقع دانش‌بنیان به نام CocCoc آشنا شدیم (+). شرکتی که در طول حیات دو ساله‌اش توانسته غول بزرگ قصه‌های این شبهای فضای مجازی را در ویتنام به زمین بزند و کاری کند کارستان. شرکتی که تا الان ۳ محصول موتور جستجو (+)، مرورگر (+) و اپلیکیشن مکان‌یاب (+) را ارائه کرده؛ بازار کشور ویتنام را در دست گرفته؛ گوگل را در در زمینه‌ی جستجوی اینترنتی در ویتنام پشت سر گذاشته و هم اکنون دومین مرورگر محبوب ویتنامی‌ها است. (دانلود پاورپوینت معرفی شرکت +)

 

به هر حال وقتی دیدیم که سالیان متمادی است که در کشور ما، صحبت از راه‌اندازی خدمات پایه‌ی فضای مجازی به صورت بومی مطرح است و اخیراً هم عباراتی چون شبکه‌های اجتماعی بومی و نرم‌افزارهای پیام‌رسان‌ بومی‌ به این فهرست اضافه شده‌اند و الحمدالله با درایت مسئولین (رزقناالله شهادتهم) هیچ کدام هم به ثمر ننشسته‌اند مناسب دیدیم که به تجربه‌ی این شرکت اشاره‌ای داشته باشیم.

مخصوصا اینکه اخیرا هم شنیدیم که یکی از وزرای کاربلد و محترم هم از اصطلاح «گوگل فرهنگی به زبان فارسی» استفاده کرده‌ و پیش‌بینی نموده‌اند که ظرف چند سال آینده این نسخه از گوگل در کشور راه‌اندازی می شود و نیاز کشور را در حوزه محتوای فضای مجازی به طور کامل مرتفع می سازد، به گونه ایکه کاربران امکان دسترسی به تمامی محتوای مدنظر را به زبان فارسی داشته باشند (+). البته ما هنوز اطلاع درستی از چیستی و چگونگی پروژه‌ی اخیرالذکر در دست نداریم اما سرنوشت آن را همین الان می‌بینیم و برایش در کنار پروژه‌های فخر (پروژه فراهم سازی خدمات رایانامه‌ای)، فجر (فراهم سازی موتور جستجوی بومی) و حتی گوگل ارث اسلامی که وزرای قبلی ارتباطات از تکمیل آن‌ها تا پایان سال 13xx (xx بستگی به سالی دارد که در آن، این وعده داده شده است!) خبر می‌دادند، آرزوی موفقیت می‌کنیم. (+)

البته این تمام ماجرا نیست! چرا که اخیرا وزیر محترم ارتباطات و فناوری اطلاعات (زاد الله تخصصه و بینشه!) از تشکیل شورای راهبری موتور جستجوی بومی خبر داده است (+). شورایی که متشکل از نمایندگان پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان فناوری اطلاعات ایران، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیوییو سه عضو به نمایندگی از بخش خصوصی و نمایشگاهی است و وظیفه‌ی انسجام و جهت دهی، هدایت و راهبری پروژه‌های موتور جستجویبومی برای شبکه ملی اطلاعات را با پشتیبانی کامل از خط و زبان فارسی، خدمات جستجوی دولت الکترونیک و درگاه مجتمع سازی خدمات فناوری اطلاعات بر عهده دارد.

این چنین شد که که عزممان را جزم کردیم تا بفهمیم آیا مسئولان ویتنام هم راه مسئولان طراز اول و باتدبیر و امید ما را در پیش گرفته‌اند که توانسته‌اند سرویس بومی‌شان را در مدت تنها دو سال، به ثمر بنشانند و حالش را ببرند؟‌ آیا برای ایجاد این سرویس بومی نیز شورایی راهبردی در کشور ویتنام تشکیل شده و مسئولان دولتی برای آن تعیین تکلیف کرده‌اند؟ آیا برای این قبیل امور در آن کشور هم یک شورایعالی و مرکز ملی تشکیل می‌شود و یکشبه ۷۰۰ کارمند کاربلد و توانا (که در لبه‌ی فناوری به سر می‌برند و دائما باید مواظب باشند که «لبه» دستشان را نبُرَد)‌ به آن تزریق می‌شود تا هی از خودشان سرویس بومی در کنند؟

اگر مشتاق به آشنایی بیشتر با این سرویس بومی ولی حرفه‌ای و کاربر پسند ویتنامی‌ها هستید، این پست از وبلاگ یک‌تجربه را از دست ندهید! (+)

موتور جستجوی Coc Coc ، محبوب‌تر از گوگل! 

کمپانی ویتنامی Coc Coc  (+‌ + +) در ژانویه ۲۰۱۳ موتور جستجوی رایگان خود را با انگیزه تسخیر بازار ویتنام روانه بازار کرد (+) و علاوه بر این موتور جستجو،‌ یک مرورگر (+)،‌ یک اپلیکیشن موبایل مبتنی بر مکان(+) و یک سیستم تبلیغاتی مناقصه‌ای نیز ارائه نمود. موتور جستجوی Coc Coc که به عنوان جدی‌ترین رقیب گوگل در ویتنام فعالیت می‌کند،‌ توسط شرکت‌هایی چون Yandex (موتور جستجوی بومی روسیه +)، Mail.ru (ارائه دهنده خدمات ایمیل و اینترنت بومی روسیه +) و شرکت سرمایه‌گذاری بین‌المللی Digital Sky Technologies که یکی از سرمایه‌گذاران Facebook نیز هست،‌ حمایت می‌شود.

این موتور جستجو، بزرگترین پایگاه داده ویتنام را با بیش از ۲.۱ میلیارد صفحه اینترنتی،‌ در اختیار دارد که در آن میزان داده با نام دامنه .vn و .com.vn دو برابر بیشتر از گوگل است. ادعای Coc Coc این است که در طراحی موتور جستجویش از الگوریتم‌هایی استفاده کرده که امکان جستجو به زبان ویتنامی را با کیفیت و سرعت بیشتری به کاربر می‌دهد و البته در کنار این دقت و سرعت،‌ دسترسی Coc Coc به منابع و اطلاعات محلی نیز،‌ برای آن یک مزیت رقابتی با ارزش محسوب می‌شود.

وقتی +Cờ Rom، گوگل کروم را به حاشیه می‌راند!

مرورگر Coc Coc که در آوریل ۲۰۱۳ با نام +Coờ Rôm راه اندازی شد، تنها ۲ ماه پس از معرفی رسمی در ویتنام، از نظر تعداد کاربران، مرورگر Opera را پشت سر گذاشت و کمی بعد Safari را هم مغلوب کرد. با توجه به آمار StatCounter در ماه  فوریه ۲۰۱۴، مرورگر Coc Coc  از Internet Explorer نیز پیشی گرفت و به یکی از ۳ مرورگر برتر ویتنام تبدیل گشت. +Coờ Rôm اخیراً توانسته است گوی سبقت را از فایرفاکس نیز برباید و پس از گوگل کروم، به پرکاربردترین مرورگر  ویتنام تبدیل شود. به گواهی سایت الکسا، در حال حاضر Coc Coc‌ پربازدیدترین وب سایت در ویتنام است (+).

نسخه اولیه این مرورگر تنها برای ویندوز کامپیوترهای شخصی در دسترس بود اما به تازگی، کمپانی Coc Coc مرورگر Mac خود را نیز  راه اندازی کرده است. اکثر ویژگی ‌ها،‌ کیفیت و ثبات Coc Coc مشابه گوگل کروم ارزیابی شده است، اما اهمیت Coc Coc  در آن است که دارای قابلیت هایی است که برای کاربران ویتنامی مناسب است. امکاناتی چون کمک تایپ اتوماتیک، دانلود سریع‌تر، توانایی دانلود صوت و تصویر از وب‌سایت‌های محبوب،‌ دیکشنری یکپارچه انگلیسی- ویتنامی و قابلیت تصحیح غلط های املایی. این ویژگی ها بر ارزش Coc Coc می‌افزایند و آن را از بقیه مرورگرها متمایز می‌سازد.

نوآوری‌ها و ایده‌های مرورگر  Coc Coc

۱- اضافه‌گر خودکار آواهای زبانی ویتنامی: این قابلیت به کاربران اجازه می‌دهد تا متن خود را به زبان ویتنامی به راحتی تایپ کنند. وقتی کاربر متن خود را بدون این علامت ها و آواها تایپ می‌کند،Coc Coc  بهترین ترکیب از آواها را با توجه به متن،‌ پیشنهاد می‌دهند. این کار سرعت تایپ را حداقل، ۲۰ تا ۵۰ درصد افزایش می‌دهد.

۲- سرعت بخشی به دانلود فایل‌ها: این مرورگر می‌تواند سرعت دانلود فایل‌ها را تا ۸ برابر افزایش دهد. همچنین بر خلاف گوگل کروم و بعضی از مرورگرهای دیگر که دانلودهای ناتمام را با بسته شدن مرورگر، از بین می‌برند، Coc Coc  این قابلیت را دارد که فرآیند دانلود را ذخیره و بازسازی نماید.

۳- ذخیره فایل از وب سایت‌های معروف: Coc Coc قادر است فایل‌های صوتی و تصویری را از همه وب سایت‌های معروف، مانند YouTube، Dailymotion و ... دانلود کند.

۴- تشخیص غلط‌های املایی: Coc Coc  به طور اتوماتیک غلط های املایی زبان ویتنامی را تشخیص می دهد و با دقت ۹۴٪ آن‌ها را تصحیح و در وقت کاربران، صرفه‌جویی می‌کند. بر اساس آزمایشات، در این مورد Coc Coc  در ۹۷٪ موارد بهتر از غلط گیر گوگل کروم عمل می‌کند. طبق بررسی‌ها این ویژگی در حدود ۴ تا ۱۰ روز در سال برای کاربران صرفه جویی زمانی به دنبال دارد!

۵- لغت‌نامه‌ی یکپارچه: Coc Coc شامل یک دیکشنری ویتنامی-انگلیسی است که به یادگیرندگان زبان انگلیسی از سطوح اولیه تا پیشرفته، کمک می‌کند. وقتی کاربر بر روی یک کلمه انگلیسی دوبار کلیک کند،‌ پنجره کوچکی در سایت باز می شود که معنی و تلفظ صحیح لغت را نمایش می دهد. 

Nha Nha، نمونه ویتنامی Google Earth!

اپلیکیشن Nhà Nha، جدی ترین رقیب ویتنامی Google Maps و Apple Maps است.  وجه تمایز این اپلیکیشن، ارائه یک پایگاه داده بزرگ از مکان‌های محلی ویتنامی‌هاست. Nhà Nha بیش از نیم میلیون مکان را در درون خاک ویتنام و در بیش از ۱۷۱ شهر و روستا پوشش می دهد و این،‌ برگ برنده‌ای است که گوگل و اپل که هیچ گونه حضور فیزیکی در ویتنام ندارند، از آن بی‌بهره‌اند.

در بخش جستجوی Nhà Nha،‌ کاربر می‌تواند مکان مورد نظر خود را با جستجوی کلیدواژه های مربوط به مکان یا آدرس نیز بیابد. پس از یافتن مکان مورد نظر کاربر می‌تواند در صورت موجود بودن شماره تماسی برای آن مکان،‌ با آن تماس بگیرد، برای استفاده در آینده این مکان را ذخیره کند و یا حتی تنها با استفاده از یک حساب کاربری فیسبوک، به آن مکان امتیازدهی کند.

در حال حاضر بیش از ۱۰۰۰۰۰نسخه از این اپلیکیشن دانلود شده است. همچنین، Coc Coc به منظور تثبیت پیشتازی خود در رقابت با گوگل در حال کار بر روی پروژه ای با نام ”Pho Xa 360 feature“ است. این سرویس به کاربر این امکان را  می دهد که مکان مورد نظر خود را از تمام زوایا و چنان که گویی در آن مکان قرار دارد،‌ مورد بررسی قرار دهد. سرویسی درست مشابه ”Google Street View“ که تاکنون توسط گوگل در ویتنام ارائه نشده است.

تیم Coc Coc

پروژه Coc Coc    تاکنون بیش از ۱۵ میلیون دلار هزینه داشته است و بیش از ۴۰۰ نفر به طور تمام وقت روی آن کار می‌کنند. مدیر عامل Coc Coc، ویکتورلاورنکو، اهل روسیه است. او و ۴۰ مهندس روس دیگر که در تیم Coc Coc فعالیت می‌کنند، پیش تر نیز سابقه رقابت با گوگل را، البته در روسیه و با موتور جستجوی Nigma داشته‌اند. بنابراین آن‌ها برای ورود به بازار ویتنام، ‌اعتماد به نفس و دانش لازم را در اختیار داشته‌اند. ۱۰ نفر از پژوهشگران برجسته موتور جستجوی روسی Yandex که با نسبت ۳ به ۱ در مقایسه با گوگل، بازار روسیه را در اختیار دارد با Coc Coc همکاری می‌کنند. ۴۸ نفر از کارکنان Coc Coc  ویتنامی­هایی هستند که در دانشگاه‌‌های خارج از کشور تحصیل کرده‌اند. همچنین ۱۲ نفر از نخبگان ویتنامی نیز از میان مدال آوران المپیادهای انفورماتیک و ریاضی برای کار در Coc Coc برگزیده شده‌اند.

 

درس­هایی از  Coc Coc

 به نظر می‌رسد تجربه‌ی Coc Coc حاوی پندهای عبرت‌آموزی برای راه‌اندازی خدمات بومی فضای مجازی در کشور باشد:

۱- توجه به قابلیت‌های بومی

Coc Coc از ابتدا، به دنبال خلق موتور جستجو و مرورگری بوده که زبان ویتنامی را بیش از هر موتور جستجوی دیگری درک کند. زبان ویتنامی پر از پیچیدگی است. تغییر یک آوا یا علامت کوچک معنای کلمات را به کلی دگرگون می‌کند. یادگیری کامل این زبان برای انسان ها هم مشکل است چه برسد به ماشین ها!Coc Coc  پس از سال‌ها تحقیق توانسته بر پیچیدگی های زبان ویتنامی فائق آید. علاوه بر این Coc Coc در اپلیکیشن مکان‌یاب خود نیز بر داده‌های مکانی بومی ویتنام تکیه کرده و از این طریق استقبال مخاطبان را به دست آورده است. بنابراین می‌توان گفت که مهمترین مزیت رقابتی Coc Coc استفاده به جا از پتانسیل‌های بومی کشور ویتنام بوده است. آیا ما نیز در کشور می‌توانیم از چنین قابلیت‌هایی استفاده کنیم؟ به طور مثال طراحی موتور جستجویی که قابلیت جستجو به زبان‌ها و گویش‌های محلی ایرانی (آذری،‌ مازنی و ...) را داشته باشد و به عنوان مثال بتواند زبان آذری را به فارسی تبدیل کند، ممکن است مورد استقبال قرار گیرد. این موضوع در سرویس‌های مکان‌یاب هم دارای مصداق است.

۲- توجه به کیفیت

ویکتور لاورنکو، (مدیرعامل Coc Coc) ایده جالبی دارد: »احتیاجی نیست که Coc Coc، صد درصد بهتر از گوگل عمل کند،‌ تنها یک درصد عملکرد بهتر، برای کنار زدن گوگل کافی است!« بلی،‌ این اولین درس است که بدانیم حتی یک درصد بهتر بودن کافی است، اما همین یک درصد پیشی گرفتن از رقبا نیز نیازمند و تلاش و پشتکار فراوان و نوآوری است. مسئولان امر باید توجه کنند که »با کپی‌کاری محض نمی‌توان کسی را راغب به سرویس بومی نمود!«

۳- استفاده از روحیه دین‌دوستی و وطن‌خواهی

هنوز هم بعد از گذشت ۶۰ سال از جنگ ویتنام، اولین نتایجی که موتورهای جستجو به عنوان نتیجه جستجو برای کلمه »ویتنام» نشان می‌دهند،‌ جنگ ویتنام است. جنگی که نشان‌دهنده‌ی روحیه میهن پرستی و بیگانه ستیزی مردم این کشور و ضدیت آن‌ها با استعمار است. محتمل است که اگر در چنین کشوری خدمتی بومی و باکیفیت و نوآورانه به مردم ارائه شود، آن‌ها از صمیم دل به سمت آن گرایش خواهند یافت. البته بهره برداری از این خصوصیت، مشروط بر این است که با ناآگاهی و ساده انگاری، این نقطه قوت را به ضعف بدل نکنیم.  به عنوان نمونه دو سال پیش و بعد از توهین وبسایت یوتیوب به پیامبر اکرم (ص)، مردم ایران نیز به صورت خودجوش استفاده از گوگل را تحریم کردند، به طوری که گوگل برای مدتی به رتبه دوم پربازدیدترین وبسایت‌های کشور سقوط کرد. اما به محض آن که دولت اقدام به فیلتر نمودن گوگل کرد، گوگل دوباره به رتبه اول وبسایت‌های پربازدید کشور بازگشت!

۴- فتح سنگر به سنگر و پرهیز از اقدامات دفعی و عجولانه

دولت ویتنام نیز به دلیل پاره‌ای از مسائل فرهنگی، دسترسی به برخی شبکه‌های اجتماعی غربی (نظیر فیس‌بوک) را محدود کرده است. اما مرورگر Coc Coc به کاربر این اجازه را می‌دهد که که این محدودیت‌ها را دور بزند و همین موضوع نیز یکی از دلایل افزایش کاربران این سرویس‌دهنده‌ی بومی بوده است. به عبارت دیگر دولت ویتنام با علم به اینکه »چرخش اطلاعات در داخل کشور و قدرت گرفتن سرویس‌دهندگان بومی در مقابل رقبای غربی« هدف اصلی و اساسی است، پذیرفته که در مقابل تحقق این هدف،‌ از بخشی از اهداف خود (مانند عدم دسترسی به فیس‌بوک) چشم‌پوشی کند. اگرچه به نظر می‌رسد، ویتنام برای شکست‌دادن شبکه‌های اجتماعی غربی نیز، برنامه‌هایی دارد که به تدریج شاهد نتایج آن خواهیم بود.

۵- تنظیم مقررات شفاف و صحیح

قوانین تنظیم مقررات در ویتنام اگر چه تاحدی سختگیرانه است، اما شفاف و روشن است و نمونه‌هایی از آن را می‌توان بر روی سایت وزارت اطلاعات و ارتباطات این کشور موجود است. وجود قوانین و مقررات شفاف، اطلاع‌رسانی عمومی در رابطه با این قوانین و محترم دانستن حقوق افراد در فضای مجازی و تصریح به آن در قوانین، باعث شده که شرکت‌های خصوصی داخلی و سرمایه‌گذاران خارجی، راغب به حضور در عرصه‌ی فضای مجازی این کشور و توسعه سرویس‌های بومی گردند.

۶- فراهم کردن زیرساخت‌های فنی، نیروی انسانی و مالی

فراهم کردن سرویس‌های بومی فراگیر، کاری نیست که بتوان یک‌شبه آن را انجام داد. چنین سرویس‌هایی علاوه بر نیروی انسانی کارآمد از نظر فنی، آگاهی کامل از کسب و کار و مدل‌های درآمدزایی و سرمایه‌گذاری مناسب، نیازمند زیرساخت‌های فنی و عملیاتی خاص خود نیز هستند. به عنوان مثال ویتنام دارای زیرساخت محتوا رسان (CDN)  و نیز IXP است که به گردش سریع، باکیفیت و ارزان اطلاعات در داخل این کشور، کمک می‌کنند. همچنین Coc Coc توانسته با ایجاد جذابیت، نیروی انسانی مستعد را از داخل و خارج کشور به خدمت بگیرد. علاوه بر اینها Coc Coc با علم به اینکه راه‌اندازی سرویس‌های اینترنتی بومی، جزو فناوری‌های سطح بالا و استراتژیک محسوب شده و نیازمند سرمایه‌گذاری فراوان است، تاکنون ۱۵ میلیون دلار سرمایه‌ جذب کرده و طبق برنامه‌ریزی انجام شده، طی ۱۰ سال آینده، این سرمایه‌گذاری را تا ۱۰۰ میلیون دلار افزایش خواهد داد.

۷- میدان دادن به بخش خصوصی

تجربه‌ی چندین و چندباره‌ی کشور نشان داده است که  تصدی‌گری دولت‌ها در ایجاد سرویس‌های بومی و یا حتی ایجاد این سرویس‌ها با حمایت‌های دولتی، نمی‌تواند راه به جایی ببرد. بلکه دولت‌ها باید نقش خود را به عنوان سیاست‌گذار،‌ تسهیل‌کننده و فراهم‌کننده زیرساخت‌های فنی و قانونی تعریف کنند و فضا را برای فعالیت شرکت‌های باانگیزه در بخش خصوصی فراهم آورند.

۸- استفاده از دانش و تجربه شرکت‌های موفق خارجی

راه‌اندازی سرویس‌های کاربرپسند و تجاری در کشور، نیازمند دانش و تجربه‌ای یکپارچه در حوزه‌های تجاری،‌ برخورد با مشتریان، تدوین مدل کسب و کار و استراتژی است. اگرچه در کشور ما نیز پتانسیل‌های فراوانی در این حوزه‌ها وجود دارد اما به نظر می‌رسد استفاده از توان بالقوه‌ی شرکای خارجی (تحت تدابیر امنیتی و حقوقی روشن و اثربخش) نیز در این حوزه قابل تجویز باشد. چنین تجربه‌ای در کشور ما نیز مسبوق به سابقه است؛ آنجا که ورود اپراتور دوم تلفن همراه به کشور باعث ایجاد تحول در بازار و ارتقاء کیفیت ارائه خدمات به کاربران گردید. Coc Coc‌ در ویتنام نیز از چنین تجربه‌ای بهره گرفته و توانسته تنها در طی دو سال، بازار جستجوی محلی را از چنگ سرویس‌دهنده‌های غیر بومی دربیاورد.

۹- شکست دادن سرویس‌های غربی در کوتاه‌مدت هم ممکن است!

تجربه موفق Coc Coc نشان می‌دهد که نه تنها سرویس‌های بومی می‌توانند سرویس‌های غربی را شکست دهند بلکه -برخلاف تصور برخی- این کار می‌تواند در کوتاه‌مدت (حتی در بازه‌ای دو ساله!) هم امکان پذیر شود. مشروط بر اینکه بصورت اصولی و حرفه‌ای (و نه به صورت شعاری و ابتدایی) به فعالیت در این حوزه پرداخته شود.

 

منابع:

http://www.alexa.com/

http:// www.coccoc.com/

http://www.techinasia.com/

http://www.dailymail.co.uk/

http://www.crunchbase.com/

http://en.wikipedia.org/